Vroegste historie
De Parklaankerk weet zich van een bijzondere plaats in Driebergen verzekerd: gelegen in wat ooit een park met familiegrafkelder van de buitenplaats Dennenburg was. Het park werd aanvankelijk in de achttiende eeuw aangelegd in rococo-parkstijl, daarna omgevormd naar de opvattingen van de vroege landschapsstijl. In het begin van de twintigste eeuw verwilderde het tot ‘een doolhof van slingerpaden’. Tijdens grote feestdagen werd het Doolhof versierd met lampions en werd hiermee tot een feeërieke ontmoetingsplaats voor verliefde paartjes! Enkele monumentale bomen en struiken in de tuin van de Parklaankerk dateren nog van die tijd.
Tegen het einde van de negentiende eeuw en in de eerste helft van de twintigste kwamen de meeste grote landgoederen en huizen met parken in de dorpen Driebergen en Rijsenburg in veiling. Rijke speculanten van buiten, maar ook rijke plaatselijke middenstand: slagers, bakkers, timmerman-aannemers, architecten, kweker-hoveniers plus particuliere renteniers, roken hun kans. Ze vormden vaak consortia die grote delen van het oorspronkelijke landbezit bestemden voor projectontwikkeling tot tuin- of villawijken. Driebergen werd een aantrekkelijk woongebied voor financieel draagkrachtige forenzen. Ongetwijfeld bevonden zich daaronder mensen die zich meer thuis voelden bij een vrijzinnige geloofsgemeenschap dan bij de tamelijk confessionele geloofsopvattingen die in Driebergen gangbaar waren.
Aankoop perceel in Parklaan
Deze vrijzinnige geloofsgemeenschap, die pas veel later de Parklaankerk zou gaan heten, pakte in 1928 de mogelijkheid om een stuk grond te kopen voor de bouw van een kapel aan de gloednieuwe Parklaan. De koop werd (kennelijk) financieel gefaciliteerd door de arts Pieter Leendert van der Harst en door mevr. Leinweber, echtgenote van de fabrikant van de Scheepjeswolfabriek in Veenendaal en wonende in Huis Clijn Martijn/Villa Caroline (thans vervangen door nieuwbouw). De Parklaan was in 1924 aangelegd in het kader van een te ontwikkelen tuinwijk ‘Sterrebosch’. Het grondareaal voor deze tuinwijk kwam in 1922 op de markt uit de veiling van het huis Sterrebosch (thans: IVA locatie) met bijbehorende grond van de heer Manger Cats. Koper was een bouwcombinatie bestaande uit ‘gegoede’ Driebergse burgers. Het te veilen en aldus gekochte areaal maakte oorspronkelijk deel uit van het landgoed Dennenburg en omvatte sterrenbossen uit de 18e eeuw en het eerder genoemde park, oorspronkelijk aangelegd in rococo-tuinarchitectuur, gelegen tegen de Hoofdstraat aan, op de zichtlijn vanuit de buitenplaats.
In mei 1928 konden de nodige handtekeningen worden gezet waardoor het perceel kadastraal bekend onder C 1286, 9 aren en 10 centiaren, in vrijzinnige handen kwam. De vergunning van de gemeente liet ook niet lang op zich wachten, zodat in het najaar van 1928 met de bouw van toentertijd nog een de kapel genoemd, aan de Parklaan (toen nog) no. 2, kon worden begonnen. Als architect fungeerden de gebroeders Jan en Theo Stuivinga, onder meer bekend vanwege hun ontwerp van het raadhuis (1907-1908) en het post- en telegraafkantoor (1911) in Zeist. Na een zorgvuldig selectieproces waarin tien guldens het verschil uitmaakten, viel de aanneemklus toe aan de Doornse firma Boeschoten.
Het resultaat was een ‘zaalkerk’ met hoog opgaand zadeldak bedekt met pannen en voorzien van een dakruiter met luidklok. Het gebouw toonde in de details kenmerken van de Amsterdamse Schoolstijl. Een voorportaal in dezelfde opgaande vorm sierde de toegang. De kapel werd ingewijd in de middag van 21 april 1929.
Historie In het kort
1740-1811 Jan Carel van der Muelen, eigenaar van het goed Dennenburg. Deze legt de ‘sterreboschen’ aan en ook de parken in rococo tuinarchitectuur, al vrij spoedig omgezet naar de vroege landschapsstijl (C.G. Breitensteyn, Zeist)
1889 Veiling landgoed Dennenburg door de erven Van der Muelen van Maarssenbroek. Jesse Manger Cats is één van de kopers.
1890 Verbouw van Huis Dennenburg door Manger Cats tot blokvormig herenhuis.
1905 Manger Cats verkoopt aan de gemeente. De Lanoy Meijer koopt het huis met bijbehorende grond ‘onder’ de Engweg. De sterrenbossen en het park met familiegrafkelder ‘boven’ de Engweg behoudt Manger Cats zelf. Zelf gaat hij wonen in de villa Sterrebosch (bouw in 1903-1904) aan de Hogesteeg.
1922 Manger Cats verkoopt de villa (thans: IVA locatie) met sterrenbossen en het park aan een Driebergse bouwconsortium ten behoeve van de aanleg van een tuinwijk ‘Sterrebosch’. Hij zelf gaat wonen in (daartoe verbouwde) villa De Put, voorheen tuinmanswoning. Het park was toen al verwilderd tot een bos met slingerpaden, Doolhof genoemd.
1924 Aanleg Parklaan
1928 Aankoop door de in 1924 opgerichte ‘Vrijzinnig Christelijke Vereeniging Driebergen-Doorn” van een perceel ten behoeve van de bouw van een kapel: Zaalkerk met uitgebouwd portaal. Bakstenen gebouw met detaillering in Amsterdamse Schoolstijl. Hoog opgaand pannen zadeldak voorzien van houten dakruiter met luidklok. Portaal eveneens onder zadeldak met ruitvormig metselwerk. Twee flankerende koperen lantaarns bij de dubbele toegangsdeur, een geschenk van de architecten Stuivinga. Zijgevels voorzien van steunberen. Vensters met roeden. Dakhuizen als voortzetting van de zijvensters Architecten: Jan en Theo Stuivinga (Zeist). Aannemer: H.A. van Boeschoten (Doorn)
1929 e.v. Inwijding kapel door em. remonstrants predikant A.M.A. Reijnders. Tekst: 1 Samuel 7:12: ‘Tot hiertoe heeft ons de Here geholpen’.
Parklaankerk 1929
Reliëf van de gelaatsafdruk van Jezus naar het doek van Veronica, aangebracht boven de linkerdeur naar de bestuurskamer, een geschenk van ds. Miedema uit Amersfoort
1953 Plaatsing van het pijporgel door B. Pels&Zn uit Alkmaar
Openingsconcert m.m.v. mw. Aafje Heynis
Doopvont als geschenk van de leden
De tekst: Weest vurig van geest, dient den Heer, is aangebracht door W. Schipper, voorzitter (boven de rechterdeur).
1966 Uitbouw van keuken, hal en een toilet
2000 e.v. Kerkzaal en bestuurskamer zijn opnieuw in de verf gezet (van groen naar geel). Het zaalmeubilair is vernieuwd (van rieten eiken knopstoel naar witte kunststof/aluminium stoel. Restauratie van het orgel
2014 Vernieuwing keuken en uitbreiding met een tweede toilet
Restauratie van de dakruiter
2018/2019 Grondige aanpak tuin en plaatsing vlaggenmast.
(Tekst ontleend aan Jan Heemstra, Driebergen)